Ewaluacja to ocena jakości działalności naukowej prowadzonej w podmiocie, w dyscyplinach naukowych (ewaluacja podmioto - dyscyplin). Mechanizm ten ma na celu zapewnienie wysokiej jakości badań naukowych oraz wytyczanie kierunków rozwoju dla podmiotów krajowych, prowadzących działalność naukową celem budowania ich jak najlepszej pozycji na arenie międzynarodowej. Ewaluacja pomaga określić stopień realizacji polityki naukowej państwa. Dlatego też efekty ewaluacji jakości działalności naukowej mają przełożenie na:
- wysokość subwencji,
- prawo zachowania statusu uczelni akademickiej w kategoriach: A+, A, lub B+ w ≥ 1 dyscyplinie,
- posiadanie uprawnień do nadawania stopni dr i dr hab. w kategoriach: A+, A, lub B+ w ≥ 1 dyscyplinie,
- prawo do prowadzenia Szkoły Doktorskiej w kategoriach: A+, A, lub B+ w ≥ 2 dyscyplinach,
- uprawnienia do prowadzenia określonych kierunków studiów.
Ewaluację podmioto - dyscyplin przeprowadza się co cztery* lata.
System ewaluacji nauki w Polsce jest tworzony od 1990 r. i w sposób ciągły podlega udoskonaleniu. Istotne zmiany „aktualnej” ewaluacji w stosunku do poprzednich to:
- ocena dyscyplin naukowych (a nie jak dotychczas Wydziałów),
- uwzględnienie w ocenie osiągnięć naukowych wszystkich pracowników prowadzących działalność naukową,
- limity przekazywanych do oceny publikacji wynikające z wypełnienia slotów publikacyjnych i liczby N.
Ewaluacja według nowych zasad została przeprowadzona po raz pierwszy w 2022 roku i objęła oceną osiągnięcia, które powstawały w latach 2017 - 2021 (§ 36b Rozporządzenia w sprawie ewaluacji jakości działalności naukowej). Z uwagi na rozwiązania budzące wątpliwości, władze ministerialne w porozumieniu ze środowiskiem akademickim prowadzą prace nad modyfikacją przyjętych zasad***.
UWAGA! Zasady ewaluacji za lata 2022-2025 mogą ulec zmianom.
Pracownikiem prowadzącym działalność naukową jest przede wszystkim nauczyciel akademicki zatrudniony w grupie pracowników badawczych lub badawczo-dydaktycznych.
Pracownik zatrudniony w jednej z powyższych grup ma obowiązek złożenia wymaganych przepisami prawa oświadczeń dotyczących ewaluacji:
- oświadczenia o dyscyplinie/dyscyplinach,
- oświadczenia o zaliczeniu do liczby N,
- oświadczenia upoważniającego do wykazania osiągnięć naukowych w ewaluacji.
Więcej informacji nt. oświadczeń znajduje się w zakładce „OŚWIADCZENIA DO CELÓW EWALUACJI I ICH ZMIANA/KOREKTA”.
Wyniki ewaluacji to przyznawane poszczególnym dyscyplinom kategorie naukowe: A+, A, B+, B albo C, na podstawie porównania podmioto - dyscyplin do jednostek referencyjnych. Przewodniczący Komisji Ewaluacji Nauki (KEN) rekomenduje ministrowi właściwemu ds. nauki propozycje zestawów wartości referencyjnych dla kategorii naukowych A, B+ i B w poszczególnych dyscyplinach naukowych** wraz z uzasadnieniem. Minister określa zestawy wartości referencyjnych dla ww. kategorii.
* - ewaluacja za lata 2017-2021 obejmowała wyjątkowo 5 lat z powodu wystąpienia pandemii COVID 19.
** - w opisach celowo pominięto szczegółowe wyjaśnienia dotyczące podmiotów realizujących działalność w dyscyplinach H,S,T (humanistyczne, społeczne, teologiczne), artystycznych oraz prowadzących badania naukowe lub prace rozwojowe na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa objęte ochroną informacji niejawnych, gdyż dyscypliny ewaluowane w SUM nie mają z nimi w przeprowadzanej ewaluacji bezpośredniego związku i nie są porównywane do tych jednostek.
*** - czytaj https://pcgacademia.pl/lumen-2022-wnioski-z-ewaluacji-dzialalnosci-naukowej-za-okres-2017-2021